Κόμμα Ιωάννου

Κόμμα Ιωάννου

Ως Κόμμα Ιωάννου ή Ιωάννειο Κόμμα (λατ. Comma Johanneum) αναφέρεται η περικοπή Α' Ιωάννη 5:7β-8α:

«... έν τω ούρανω, ό Πατήρ, ό Λόγος και το αγιον Πνεϋμα, και ούτοι οί τρεις εν είσι. [8] Και τρεις είσιν οί μαρτυροϋντες έν τη γη».

«Το Κόμμα Ιωάννου δεν υπάρχει σε κανένα ελληνικό χειρόγραφο της ΚΔ πριν από τον 15ο αι. Περιλαμβάνεται σε πέντε μόνο χειρόγραφα (μικρογράμματα αρ. 61, 629, 918, 2318, 2473) χρονολογούμενα μεταξύ του 14ου/15ουκαι του 18ου αι.,ενώ σε τέσσερα άλλα αποτελεί προσθήκη ως περιθωριακή εναλλακτική γραφή (αρ.88,221, 429, 636). Απουσιάζει από όλες τις αρχαίες μεταφράσεις της ΚΔ, περιλαμβανομένων και των παλαιότερων κειμένων της Παλαιάς Λατινικής (Vetus Latina) και της Βουλγάτας. Εμφανίζεται για πρώτη φο-ρά ως τριαδολογική ερμηνεία της ιωάννειας περικοπής στο λατινικό έργο Liber apologeticus του Ισπανού επισκόπου Πρισκιλλιανού (t385) ή του διαδόχου του Ινστάντιου. Βορειοαφρικανοί και Ιταλοί συγγραφείς το παραθέτουν τον 5 ο αι. Από τον6ο αι. κι έπειτα αρχίζει να εμφανίζεται σε χειρόγραφα της Παλαιάς Λατινικής και της Βουλγάτας.

»Το Κόμμα Ιωάννου γράφηκε αρχικώς στα λατινικά στη Βόρεια Αφρική ή στην Ισπανία κατά τον 3ο ή 4ο αι., αφού πρώτα το κανονικό κείμενο (5:7α, 8β) κατανοούνταν πλέον ως μαρτυρία για το δόγμα της Τριάδας -η παρεμβολή διατύπωσε ρητά αυτήν την ερμηνεία. Η ελληνική εκδοχή του Κόμματος αποτελεί μετάφραση από τα λατινικά και εμφανίζεται για πρώτη φορά στη μετάφραση των αποφάσεων της Δ' Λατερανής συνόδου (1215). Η Κομπλούτιος Πολύγλωττος (1514) το περιέλαβε στο ελληνικό κείμενο, αλλά επρόκειτο για μετάφραση από τη λατινική Βουλγάτα. Ο Έρασμος το απέρριψε ως νόθο τόσο από το ελληνικό όσο και από το λατινικό κείμενο της ΚΔ των δύο πρώτων εκδόσεων που επιμελήθηκε (1516 και 1519). Το 1521, όμως, το περιέλαβε σε ξεχωριστή έκδοση της λατινικής μετάφρασης της ΚΔ και το 1522 το περιέλαβε στην τρίτη έκδοση της ΚΔ και στη λατινική μετάφραση και στο ελληνικό κείμενο (βάσει του χειρ. αρ. 61), ούτως ώστε να μη στιγματιστεί η έκδοσή του ως αιρετική. Διαμέσου αυτής της οδού εισήλθε το Κόμμα στο Παραδεδεγμένο Κείμενο (Textus Receptus)

»Στην επίσημη πατριαρχική έκδοση της ΚΔ (1904), παρά την αντίθετη άποψη της επιτροπής που είχε την επιμέλεια, το Κόμμα περιελήφθη γραμμένο με μικρότερους πλάγιους χαρακτήρες κατ' απαίτηση της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου. 

σ.σ. Επιμελητής της εν λόγω έκδοσης ήταν ο Θ. Κουντουράς και το ότι, το Ιωάννειο κόμμα περιελήφθη κατ΄απαίτηση της Ιεράς συνόδου, αναφέρεται στον πρόλογο της έκδοσης της Κ.Δ. του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως (σελ. ζ), και υπογράφεται από τους επιτρόπους Μιχαήλ των Σάρδεων, Αποστόλου της Σταυρουπόλεως και τον εισηγητή Αντωνιάδη. (Εν τη κατά Χάλκην θεολογική Σχολή, τη 22 Φεβρουαρίου 1904).

Από τον 18ο αι. και έκτοτε παγιώθηκε η απομάκρυνση του Κόμματος από τις κριτικές εκδόσεις της ΚΔ, πρακτική που έχει υιοθετηθεί διεθνώς ως επί το πλείστον και στις μεταφράσεις της ΚΔ. Σήμερα είναι ευρέως αποδεκτό ότι το Ιωάννειο Κόμμα αποτελεί μεταγενέστερη παρεμβολή εντός του ιωάννειου κειμένου. (Παύλος Δ. Βασιλειάδης, «Κόμμα Ιωάννου», ΜΟΧΕ τόμ. 10, σ . 145.)  

ΑΠΟ: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ-ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΒΙΒΛΙΚΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΙΟΛΟΓΙΑΣ

Περισσότερα για το Ιωάννειο κόμμα

Τα «κανονικά κείμενα» της Καινής Διαθήκης επελέγησαν το 40 αιώνα μέσα από πλήθος επώνυμων ή ανώνυμων γραπτών αντιγράφων των χειρόγραφων κειμένων του πρώτου αιώνα που από γενεά σε γενεά διέσωσαν και μετέδωσαν διάφοροι αντιγραφείς, οι οποίοι τα αντέγραψαν είτε από καλή θέληση είτε από διάθεση παραποίησης των κειμένων με σκοπό να υποστηρίξουν τις δικές τους δογματικές απόψεις. Σήμερα η παλαιογραφία και η κριτική των κειμένων προς διερεύνηση της αυθεντικότητας αναγνωρίζουν πλείστα αντιγραφικά λάθη και παραποιήσεις όπως η εμβολή των τριών μαρτύρων «ἐν τῷ οὐρανῷ, ὁ Πατὴρ, ὁ Λόγος καὶ τὸ ἅγιον Πνεῦμα, καὶ οὗτοι οἱ τρεῖς ἕν εἰσι καὶ τρεῖς εἰσιν οἱ μαρτυροῦντες ἐν τῇ γῇ», στην Α΄ Ιωάννου 5:7β-8α το γνωστό ως ‘Ιωάννειο κόμμα’.

«Φαίνεται ότι ‘το Ιωάννειο κόμμα’ προστέθηκε σε μια προγενέστερη Λατινική έκδοση της Α΄ Ιωάννη ως περιθωριακή σημείωση, πιθανώς λόγω της ανησυχίας για το ότι ούτε ένα εδάφιο της Καινής Διαθήκης δεν υποστηρίζει άμεσα το δόγμα της Τριάδας». (The Expositor's Bible Commentary: Hebrews-Revelation Revised ed., Zondervan, 2006, Τόμ. 13ος, σελ. 494)

«Κανένα άλλο κείμενο της Καινής Διαθήκης δεν προδίδει την τριαδιστική εκλέπτυνση του Κόμματος, το οποίο δεν αναφέρει μόνο τρεις θεϊκές οντότητες (όπως κάνει το Ματθ. 28:19) αλλά επίσης ότι είναι ένα». (Raymond E. Brown, The Epistles of John (Anchor Bible), Doubleday, 1982, σελ. 776)

Ο καθηγητής θεολογίας Χρήστος Ανδρούτσος, στο βιβλίο του Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, λέει: «Το χωρίο αυτό, το οποίο λείπει από όλους τους αρχαίους κώδικες και τα χειρόγραφα και αγνοούνταν από όλους τους Πατέρες της Εκκλησίας, παρεμβλήθηκε μεταγενέστερα στο θεόπνευστο κείμενο». (Σελ. 75)

Συμπέρασμα

Η ΛΑΘΡΑΙΑ περικοπή της Κ.Δ. (Α΄ Ιωάν. 5:7β-8α) « … ἐν τῷ οὐρανῶ, ὁ Πατήρ, ὁ Λόγος καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, καὶ οὗτοι οἱ τρεῖς ἕν εἰσι και τρεις είσιν οί μαρτυροϋντες έν τη γη …» γνωστή ως «Ιωάννειο Κόμμα» είναι αποτέλεσμα δογματικής αυθαιρεσίας της ελληνορθοδοξίας.

 << Επιστροφή στην Αρχική σελίδα